Album hip-hop mộc mạc, giàu cảm xúc khắc họa về những biến cố đã qua.
The Miseducation of Lauryn Hill
Lauryn Hill
1
Album đầu tiên và cũng là duy nhất trong sự nghiệp solo của Lauryn Hill đã làm rung chuyển nền âm nhạc vào năm 1998. Không chỉ mở ra góc nhìn sâu sắc về thế giới nội tâm đa chiều của một trong những ngôi sao nổi tiếng nhất ở thời điểm đó, đây còn là tác phẩm phản ánh chân thực các vấn đề của thời đại. Dù đã nhiều thập kỷ trôi qua, The Miseducation of Lauryn Hill vẫn được đánh giá là album làm thay đổi nền văn hóa, nhờ vào tài năng thiên bẩm cũng như giọng hát và lối rap ấn tượng. Với các phân đoạn rap, Lauryn bộc lộ sự tự tin và hoàn toàn làm chủ tác phẩm của mình, trái lại, giọng hát của nữ nghệ sĩ mang đến cảm giác ấm áp, sâu lắng đặc trưng của dòng nhạc soul pha trộn phúc âm. Ở thời kỳ mà phụ nữ da đen thường bị “bó buộc” trong những định kiến cũ kỹ, Lauryn đã tạo ra bước đột phá khi mạnh dạn thể hiện quan điểm về các thăng trầm trong cuộc sống. Sự chân thành và lối kể chuyện độc đáo đã đưa tác phẩm vượt khỏi các ranh giới sáng tạo để trở thành bản tuyên ngôn giàu tính nhân văn. Cho đến hiện tại, chưa có bất kỳ nghệ sĩ nào tạo ra được một album xuất sắc đến vậy về cả mặt giai điệu, ca từ lẫn sự trung thực trong cách thể hiện cảm xúc. Điều này càng chứng tỏ tư duy táo bạo và sự can đảm hiếm thấy của Lauryn.
Miseducation được nung nấu bởi những cảm xúc mãnh liệt. Trước đó, cô từng là giọng ca chính của Fugees (bộ ba hip-hop được thành lập ở New Jersey, với nhiều ca khúc về đề tài chính trị) trong bảy năm, đồng thời trải qua mối quan hệ tình cảm đầy sóng gió với thành viên cùng nhóm Wyclef Jean. Đây cũng chính là giai đoạn xảy ra nhiều biến động trong cuộc đời của nữ nghệ sĩ, bao gồm cả việc phải chia tay ban nhạc mà cô đã gắn bó từ thời trung học. Bên cạnh những tổn thương, Lauryn cũng bước vào nhiều hành trình mới. Cô tìm thấy nguồn cảm hứng từ những thay đổi về cả mặt thể chất lẫn tinh thần trong quá trình mang thai và sinh con trai đầu lòng Zion với Rohan Marley. Sức mạnh tâm linh chính là “kim chỉ nam” soi đường dẫn lối cho cô trong giai đoạn này. Và chính những bước ngoặt đặc biệt đó đã tạo nên một trong các album nhạc rap chất chứa nhiều cảm xúc mãnh liệt và chân thực nhất từng được phát hành, giúp khán giả thế giới được biết đến tài năng xuất chúng của Lauryn.
Ca khúc mở đầu album Miseducation đã mô phỏng bối cảnh lớp học, khi mà giáo viên đang diểm danh và chỉ có Lauryn Hill vắng mặt. Đây cũng chính là ngụ ý về chủ đề của cả album, rằng các bài học đều bắt nguồn từ trải nghiệm sống thực tế. Thông qua từng ca khúc, nữ nghệ sĩ không ngừng suy ngẫm và dằn vặt về mối tình cũ (mà nhiều người tin rằng đó là Jean). Cô đã xóa tan mọi rào cản giữa phong cách rap gai góc và dòng nhạc R&B quyến rũ, đồng thời chứng minh rằng hai thể loại được coi là đối lập ấy cũng có thể hòa quyện lại với nhau. (Mặc dù ba năm trước đó, Method Man và Mary J. Blige đã phát hành bản remix cho ca khúc “All I Need”, nhưng hardcore rap vẫn bị xem là dòng nhạc mang nặng tư tưởng phân biệt giới tính, trong khi R&B lại gợi lên cảm giác nhẹ nhàng và nữ tính hơn). Miseducation đã tạo ra bước ngoặt cho nền âm nhạc vốn đang bị thống trị bởi các nam nghệ sĩ hip-hop, khi thể hiện góc nhìn của một cô gái trẻ với lòng can đảm và cả những tổn thương. Không chỉ vậy, album còn mở ra cánh cổng bước vào làng nhạc mainstream dành cho thể loại rap đang phải hứng chịu nhiều định kiến.
Một phần album được thu âm ngay tại ngôi nhà của Bob Marley, nằm trên con đường Hope Road ở Jamaica. Chính điều này đã phần nào truyền cảm hứng cho Lauryn trong việc thiết kế ảnh bìa album, bởi nó gợi nhớ đến đĩa nhạc Rastaman Vibration của Bob và ban nhạc The Wailers. Thế nhưng, chính âm hưởng cổ điển đậm chất Motown/Stax hòa quyện với giọng hát mượt mà, tinh tế của Lauryn đã tạo nên sức hút trường tồn cho album. Chỉ riêng ca khúc “Doo Wop (That Thing)” với nhiều lớp hòa âm đã mang về cho nữ nghệ sĩ hai trong số năm giải thưởng Grammy mà cô giành được vào năm 1999. Sự công nhận đó không chỉ là minh chứng cho tính mới mẻ, độc đáo trong âm nhạc của Lauryn mà còn góp phần lan tỏa các thông điệp về bình đẳng giới đang trở thành chủ đề thịnh hành trong làng hip-hop.
Mặc dù được biết đến nhờ các ca khúc thể hiện cảm xúc mong manh, nhưng Miseducation còn khai thác nhiều chủ đề khác mà nữ nghệ sĩ cũng rất quan tâm. Từng là sinh viên chuyên ngành lịch sử ở Đại học Columbia, Lauryn đã lồng ghép trải nghiệm thời thơ ấu ở Newark, New Jersey qua góc nhìn sắc sảo của mình vào các sáng tác (tiêu biểu như ca khúc “Every Ghetto, Every City” sử dụng tiếng kèn clavinet của Loris Holland, vị linh mục phụ trách dàn nhạc của nhà thờ Brooklyn Pilgrim). Bên cạnh đó, nữ nghệ sĩ cũng bày tỏ những suy ngẫm về việc trưởng thành trong thế giới đầy rẫy khó khăn (thể hiện qua ca khúc “Everything Is Everything” mang âm hưởng soul kinh điển của thập niên 70, với phần đệm đàn của John Legend, nghệ sĩ piano khi ấy còn chưa thành danh).
Miseducation còn cho ta thấy rằng, việc bộc lộ cảm xúc một cách thẳng thắn và chân thành sẽ mở ra cánh cửa giải thoát cho chính mình, giống như cách mà Lauryn tự tin rap trong ca khúc đậm chất chính trị “Everything Is Everything”: “My practice extending across the atlas/I begat this (Tạm dịch: Tầm ảnh hưởng của tôi trải dài khắp năm châu/Chính tôi đã tạo ra điều này”). Quả thực, nữ nghệ sĩ đã và sẽ mãi là một tài năng hiếm có, trở thành động lực và nguồn cảm hứng cho rất nhiều thế hệ sau này. Hàng loạt nghệ sĩ đã dành nhiều năm hoạt động nghệ thuật miệt mài với hy vọng tạo ra một tác phẩm hoàn hảo, có ảnh hưởng sâu rộng đến nền văn hóa, giúp họ được ghi danh vào lịch sử âm nhạc. Ấy vậy mà, Lauryn đã làm được điều đó chỉ với một album duy nhất.
“Thật thú vị và độc đáo làm sao khi một album gắn kết chặt chẽ với cuộc đời bạn lại sở hữu sức hút trường tồn với thời gian. Mỗi khi nghe nó, cảm giác lại mới mẻ như lần đầu. Album chạm đến bạn theo những cách khác nhau và có thể đồng hành trong nhiều giai đoạn của cuộc đời. Nếu mỗi nghệ sĩ chỉ được phát hành một album duy nhất thì đây chính là lựa chọn hoàn hảo, bởi album chính là đỉnh cao của nghệ thuật.”
Dua Lipa